موسیقی درمانی و تأثیر آن بر مهارت‌های اجتماعی در کودکان دارای اوتیسم
موسیقی، زبانی جهانی است که احساسات را منتقل می‌کند و بدون نیاز به کلمات، می‌تواند ارتباط ایجاد کند. در سال‌های اخیر، موسیقی‌درمانی (Music Therapy) به‌عنوان یکی از رویکردهای مکمل برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است.
موسیقی درمانی چیست؟ موسیقی درمانی استفاده هدفمند و ساختار یافته از موسیقی، صدا، ریتم و آواز برای دستیابی به اهداف درمانی مشخص است. این مداخلات معمولاً توسط یک موسیقی‌درمانگر آموزش‌دیده انجام می‌شوند و می‌توانند شامل خواندن، نواختن ساز یا حتی حرکات موزون همراه موسیقی باشند.
چرا موسیقی در بیماران مبتلا به اوتیسم مؤثر است؟
1. حفظ توجه و انگیزه ریتم و ملودی به طور طبیعی توجه بسیاری از کودکان دارای اوتیسم را جلب می‌کند و باعث می‌شود بیشتر در تعامل بمانند. 2. ایجاد ساختار پیش بینی پذیر موسیقی معمولاً دارای تکرار و الگوهای منظم است که برای کودک دارای اوتیسم احساس امنیت ایجاد می‌کند. 3. تحریک چند حسی هم زمان موسیقی شنوایی، حرکتی و حتی بینایی را به‌طور هم‌زمان درگیر می‌کند، که این چندحسی بودن به تقویت یادگیری کمک می‌کند.
یافته‌های علمی یک مطالعه مروری در سال 2014 نشان داد که موسیقی‌درمانی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی-هیجانی، نوبت‌گیری، تماس چشمی و آغازگری ارتباط را در کودکان دارای اوتیسم بهبود دهد. مطالعه ای دیگر در سال 2017 (کارآزمایی چند مرکزی) به این نتیجه رسید که مداخله موسیقی‌درمانی به مدت 5 ماه باعث افزایش معنی دار در تعاملات اجتماعی نسبت به گروه کنترل شود.
نمونه فعالیت‌های موسیقی درمانی
آوازخوانی مشترک برای یادگیری واژه‌های جدید
بازی‌های ریتمی دو نفره برای تمرین نوبت گیری
ساخت آهنگ شخصی کودک با استفاده از نام یا علایق او برای افزایش ارتباط هیجانی
حرکات موزون با موسیقی برای بهبود هماهنگی حرکتی و تعامل گروهی
نکات اجرایی برای والدین و درمانگران
انتخاب موسیقی متناسب با حساسیت‌های شنیداری کودک شروع با قطعات کوتاه و ساده، سپس افزایش تدریجی پیچیدگی ایجاد فرصت برای کودک تا در انتخاب آهنگ یا ساز نقش داشته باشد. پیوند دادن محتوای موسیقی به اهداف درمانی (مثل سلام کردن، خداحافظی، درخواست کردن)
منابع:
Geretsegger, M., et al. (2014). Music therapy for people with autism spectrum disorder. Cochrane Database of Systematic Reviews, (6), CD004381.
Sharda, M., et al. (2017). Music improves social communication and auditory–motor connectivity in children with autism. Translational Psychiatry, 7(9), e1140.
